Denizci Sözleşmesinde “+ / - 1 Ay” Ne Anlama Gelir ve Bu Hak Kime Aittir

Denizci Sözleşmesinde “+ / - 1 Ay” Ne Anlama Gelir ve Bu Hak Kime Aittir

Denizcinin İstihdam Sözleşmesi’nde (Seafarer’s Employment Agreement, SEA) sıkça yer alan “+ / - 1 ay” ifadesi, denizcilik sözleşmelerinde en yaygın ama en yanlış anlaşılan maddelerden biridir.
Birçok denizci, bu ifadenin hem denizciye hem de armatöre eşit esneklik sağladığını düşünür.
Oysa gerçekte bu hüküm denizci için değil, gemi sahibinin (armatörün) operasyonel ihtiyaçları için konulmuştur. Bu durum, Denizcilik Çalışma Sözleşmesi (MLC 2006) ve ITF / IBF toplu sözleşmeleri çerçevesinde açıkça tanımlanmıştır.

1. “+ / - 1 Ay” Ne Anlama Gelir?

Sözleşmede “6 months (+/-1 month)” yazıyorsa bu,

• temel hizmet süresinin 6 ay olduğu,

• ancak armatörün bu süreyi 1 ay kısaltma (5 aya düşürme) veya 1 ay uzatma (7 aya çıkarma) hakkına sahip olduğu anlamına gelir.

Bu değişiklik; sefer programı, liman koşulları, vize veya ulaşım sorunları, hava şartları gibi operasyonel nedenlerle yapılabilir.👉 Önemli nokta şudur:
Bu esneklik denizcinin değil, armatörün hakkıdır.
Denizci, bu ifadeyi içeren sözleşmeyi imzaladığında, aslında şirketin inisiyatifine göre sürenin değişebileceğini kabul eder.
“+/-1 month” maddesi, armatöre yasal esneklik kazandırmak için kullanılır; mürettebat değişiminin tam gününde gerçekleşmemesi durumunda şirketi ihlalden korur.

2. Hukuki Dayanak: MLC 2006

MLC 2006, Kural 2.1 “Seafarers’ Employment Agreements” uyarınca her sözleşme şu unsurları içermelidir:

• gemideki hizmet süresi,

• uzatma veya fesih koşulları,

• ve sözleşme sonunda denizcinin geri dönüş (repatriation) hakkı.

Standart A2.5.2 (b) maddesi şöyle der:

Bir denizcinin geri dönüş hakkı kazanmadan önce gemide aralıksız hizmet verebileceği azami süre 12 ayı geçmemelidir.

Yani, denizcinin en geç 12 ay içinde gemiden ayrılıp repatriasyonunun sağlanması gerekir.
“+/-1 ay” ifadesi geçerlidir, ancak sadece:

• sözleşmede açıkça belirtilmişse ve

• denizci bunu imzalayarak önceden onaylamışsa.

Eğer hizmet süresi 12 ayı aşar ve bu uzatma için denizciden yazılı onay alınmamışsa, bu durum MLC ihlali olarak kabul edilir ve gemide yasa dışı alıkoyma (unlawful detention) sayılır.

3. ITF ve IBF Görüşü

Uluslararası Taşımacılık İşçileri Federasyonu (ITF) ve Uluslararası Toplu Sözleşmeler (IBF), “+/-1 ay” maddesini armatörün yönetim hakkı olarak değerlendirir.
Genellikle sözleşmelerde şu ifade yer alır:

“Normal duration of employment: 6 months (+/-1 month at Owner’s discretion).”

Buradaki anahtar ifade — at Owner’s discretion — “armatörün takdirine bağlı” anlamına gelir.
Yani bu esneklik yalnızca armatöre aittir, denizciye değil.Buna rağmen ITF ve IBF sözleşmeleri denizciyi korumak için şu güvenceleri sağlar:

• Her uzatma yazılı olarak belgelenmelidir.

• Denizci, temel sürenin sonunda repatriasyon hakkını korur.

• Ek hizmet süresi tam olarak ödenmelidir.

• Toplam hizmet süresi 12 ayı geçemez.

4. Neden “+ / - 1 Ay” Kullanılır?

Deniz taşımacılığı doğası gereği öngörülemezdir — sefer programları, hava koşulları, vize veya personel değişimindeki gecikmeler sık yaşanır.
Bu nedenle “+/-1 ay” maddesi:

• armatöre yasal esneklik sağlar,

• küçük gecikmelerin sözleşme ihlali sayılmasını önler,

• ve MLC ile IBF standartlarına uygunluk sağlar.

Bu madde, denizcinin haklarını sınırlamak için değil, operasyonun sürekliliğini ve güvenliğini sağlamak için vardır.

5. Denizcinin Hakları

Bu maddenin şirket lehine olmasına rağmen, denizcinin temel hakları MLC 2006 kapsamında korunur:✅ Denizci, en geç 12 ay içinde repatriasyon hakkına sahiptir.
✅ Her türlü uzatma yazılı onay gerektirir.
✅ Ek çalışma süresi tam ücretle ödenmelidir.
✅ 12 ayı aşan zorunlu kalış MLC ihlalidir.
✅ Denizci, ITF’e veya bayrak devletinin temsilcisine şikayette bulunabilir.

6. Denizciler İçin Önemli Noktalar

• “+/-1 ay” denizcinin hakkı değil, armatörün operasyonel esnekliğidir.

• Denizci, bu maddeyi imzalamadan önce anlamalı ve bilerek kabul etmelidir.

• Sözleşme süresi dolduğunda ayrılmak istiyorsa, bunu yazılı olarak şirkete bildirmelidir.

• Her değişiklik resmen belgelenmeli ve Sea Service Record’a işlenmelidir.

7. Sonuç

“+ / - 1 ay” ifadesi, denizciye verilen bir ayrıcalık değil, armatörün operasyonel planlama aracıdır.
Bu madde, gemi programlarındaki değişiklikleri yönetmek ve MLC 2006 hükümlerine uygun kalmak için kullanılır.Ancak şu temel haklar her zaman geçerlidir:

• Denizci, 12 ayı geçmeden repatriasyon hakkına sahiptir.

• Her uzatma gönüllü onayla yapılmalıdır.

• Ek süre ücretli olmalıdır.

Bu maddenin anlamını bilmek, denizcinin haklarını korur ve yanlış anlamaların önüne geçer.
Unutmayın: “+/-1 ay” denizcinin değil, armatörün hakkıdır — ancak bu hak uluslararası hukuk ve denizcilik etiğiyle sınırlıdır.